ÜÇ AYLAR ve RAMAZAN - TDV İslâm Ansiklopedisi

ÜÇ AYLAR ve RAMAZAN

Regaib, Mi‘rac, Berat ve Kadir geceleri ile üç aylar; bütün bir ay süren oruç ve teravih ibadetleriyle hususan ramazan ayı İslâm dünyasında her sene mânevî bir iklimin hüküm sürdüğü bir dönemdir. Hicrî takvimin sırasıyla yedinci, sekizinci ve dokuzuncu ayları olan receb, şâban ve ramazan bütün İslâm tarihi boyunca müslümanlar tarafından büyük bir coşkuyla karşılanmıştır.
Hz. Peygamber’in receb ayı girdiğinde yaptığı rivayet edilen dua:
“Allahım! Receb ve şâbanı bize mübarek kıl ve bizi ramazana ulaştır!”
(Taberânî, el-Mu’cemü’l-evsat, IV, 189. Hat: Fatih Özkafa)
Nusretnâme, TSMK, Hazine, nr. 1365, vr. 34b
Ramazan ayı müslümanların gündelik hayatlarındaki düzenin değiştiği, zamanın farklı şekilde tanzim edildiği bir aydır. Çalışma ile ilgili herhangi bir sınırlama olmayan oruç vakti akşam ezanıyla birlikte sona erer ve üzerinde ne olursa olsun coşkuyla beklenen iftar sofraları kurulur. Eş-dost, fakir-fukara, konu-komşu ve mahalleli ile senenin diğer aylarındakiyle karşılaştırılamayacak nisbette kalabalık iftar sofralarında bir araya gelinir. Gecenin bir kısmı ise ibadet ve sonraki güne hazırlık olan sahur yemeği ile geçirilir.
İftar, sahur ve imsak zamanları güneşe göre tesbit edilirken oruç ayının başlangıç ve bitiş günlerinin tesbitinde ay takvimi esas alınır.
Üç aylar ve ramazan, edebiyatta ve mûsikide farklı türlerin ortaya çıkmasına vesile olmuş ve müslüman hayatının bu yönüyle de zenginleşmesini sağlamıştır. Regāibiyye, mi‘râciyye, ramazâniyye gibi adlarla yazılan manzum eserler aynı zamanda bestelenmiş ve mûsikişinaslar tarafından okunmuştur.
Nâyî Osman Dede'ye ait meşhur Mi‘râciyye'nin Dügâh Bahri.
Solist: Ahmed Hatiboğlu İcra: Ankara Radyosu Türk Tasavvuf Mûsıkîsi Korosu

Kaynak: Ahmed Hatiboğlu Beste Külliyâtı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
(Dinlemek için lütfen başlat düğmesine basınız.)
SADAKA
TAŞI
Ramazan ayı, her müslüman için bir tezkiye ve terbiye imkânı sunduğu gibi, ihtiyaç sahiplerinin gözetilmesinde doruğa ulaşan hassasiyet sayesinde cemiyet içerisindeki bağların sıkılaştırıldığı bir devredir. Ramazan ayında, gücü yeten müslümanlar fitrelerini muhtaçlara ulaştırır ve nâfile sadaka vermekte âdeta birbirleriyle yarışırlar; zaruri olmamakla birlikte farz olan zekâtların da genellikle bu ayda dağıtılmasıyla ihtiyaç sahiplerinin yüzleri güler.
MAHYA
Ramazan ayı boyunca camiler, hem müslümanları bir araya getiren ibadet mekânları hem de ezan sesinin yayıldığı ve mahyaların kurulduğu minarelerinde ortak şuurun görünür hale geldiği birer semboldürler. Hırka-i Şerif Camii ve Eyüp Sultan Camii İstanbullular’ın üç aylar ve ramazanda artan ziyaretleriyle şehirde kendine has bir yere sahiptir. Tarih boyunca camiler dışında da ramazan ayının karşılandığı, üç aylar vesilesiyle çeşitli şenliklerin düzenlendiği farklı mekânlar olagelmiştir.
TDV İslâm Ansiklopedisi’nde yer alan üç aylar ve ramazan ile alâkalı maddeler bunlardan ibaret değildir. Aşağıda listelenen maddeler de bu mübârek ayların dinî, kültürel ve tarihî yönleriyle ilgili en az yukarıdakiler kadar önemli bilgiler içermektedir. Okumanızı tavsiye ederiz.
Her hakkı mahfuzdur. TDV İslâm Ansiklopedisi’nin her türlü telif hakkı TDV İslâm Araştırmaları Merkezi’ne ait olup 5846 sayılı Kanun hükümlerine tâbidir. TDV İslâm Ansiklopedisi internet sayfalarındaki yazıların bütün olarak elektronik ya da matbu bir ortamda yayımlanması yasaktır; ancak kaynak gösterilmesi (TDV İslâm Ansiklopedisi internet sitesinde yer aldığının ifade edilmesi) ve doğrudan aktif bağlantı verilmesi şartıyla yazılardan kısa bölümler iktibas edilebilir. TDV İslâm Ansiklopedisi internet sayfalarında yer alan resim, fotoğraf, grafik, çizim, cetvel vs. her türlü görüntü malzemesinin başka bir ortamda yayımlanması kesinlikle yasaktır.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER