CENGİZ KALLEK - TDV İslâm Ansiklopedisi

CENGİZ KALLEK

Müellif toplam 159 madde veya madde bölümü telif etmiştir.
TDV İslâm Ansiklopedisi’ne katkıda bulunduğu ilim dalları:
    Arap Dili ve Edebiyatı, Fıkıh, İslam Bilim Tarihi, İslam Felsefesi ve Ahlak, İslam Tarihi ve Medeniyeti, İslam Toplumları ve Coğrafyası, Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Tarihi ve Medeniyeti
Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri
BADGER, George Percy
İngiliz müsteşrik.
BAHÂR
Eski bir ağırlık ölçüsü.
BAHÎT, Muhammed
Mısır başmüftüsü.
el-BAHRÜ’z-ZEHHÂR
Mehdî-Lidînillâh Ahmed b. Yahyâ el-Murtazâ’nın (ö. 840/1437) Zeydî fıkhına dair eseri.
BARBIER de MEYNARD, Casimir Adrien
Fransız şarkiyatçısı.
BATMAN
Eski bir ağırlık ölçüsü.
el-BEDRÜ’t-TÂLİ‘
Şevkânî’nin (ö. 1250/1834) VIII. (XIV.) yüzyıldan kendi zamanına kadar gelip geçen ve hemen hepsi müctehid olan âlimlere dair biyografik eseri.
BEDÛH
Eskiden kullanılan bir tılsım.
BENÎ SASRÂ
Birçok âlim ve devlet adamı yetiştiren Şamlı bir aile.
BERGSTRÄSSER, Gotthelf
Sâmî diller uzmanı Alman şarkiyatçısı.
BERZENCÎ
Şâfiî âlimi.
BİAT / 1. Bölüm
İslâm devletinde idare edenle idare edilenler arasında yapılan, seçim veya bağlılık karakteri taşıyan sosyopolitik akid.
BİBLÂVÎ
Ezher şeyhi.
BİDÂYETÜ’l-MÜCTEHİD
Meşhur İslâm filozofu ve Mâlikî fakihi İbn Rüşd’ün (ö. 595/1198) mezhepler arası karşılaştırmalı fıkıh eseri.
BORNIER, Vicomte Henri de
Hz. Peygamber’i küçük düşürmeye çalışan Mahomet adlı piyesin yazarı Fransız edebiyatçısı.
BULAK / 1. Bölüm
Mısır’da matbaasıyla ünlü tarihî bir şehir.
BURCKHARDT, Johann Ludwig
İsviçreli müsteşrik ve seyyah.
CA‘FER b. AHMED
Zeydî kelâmcı, muhaddis ve fakih.
CANTINEAU, Jean
Sâmî diller üzerindeki çalışmalarıyla tanınan Fransız şarkiyatçısı.
CEVÂMİU’l-ULÛM
İbn Ferîgūn’un X. yüzyılda kaleme aldığı ilimlerin tasnifine dair ansiklopedik eseri.
CEZÎRÎ, Abdurrahman b. Muhammed
Mısırlı hukukçu.
COULSON, Noel James
İslâm hukuku alanındaki araştırmalarıyla tanınan İngiliz şarkiyatçısı.
CÜBBE / 2. Bölüm: FIKIH
Üstlük olarak kullanılan uzun, geniş ve düğmesiz bir giyecek türü.
CÜNDÎ
Mâlikî fakihi.
ÇEKİ
Türkler’in kullandığı eski bir ağırlık ölçüsü.
DÂİRETÜ’l-MAÂRİFİ’l-OSMÂNİYYE
Haydarâbâd’da Osmâniye Üniversitesi’ne bağlı bir yayın kurumu.
DÂMEGĀNÎ
Otuz yıl Bağdat kādılkudâtlığı yapan Hanefî fakihi.
DÂNEK
Eski bir para ve ağırlık ölçüsü birimi.
DÂVÛDÎ, Ahmed b. Nasr
Mâlikî fakihi.
DERENBOURG, Hartwig
Fransız şarkiyatçısı.
DERENBOURG, Joseph Naphtali
Fransız şarkiyatçısı.
DERRÂS el-FÂSÎ
Mâlikî fakihi ve muhaddis.
DESÛKĪ, Muhammed b. Ahmed
Mâlikî fakihi ve kelâm âlimi.
ed-DÎBÂCÜ’l-MÜZHEB
Burhâneddin İbn Ferhûn’un (ö. 799/1397) Mâlikî âlimlerine dair biyografik eseri.
EBÛ SAÎD el-BERDAÎ
Hanefî fakihi.
EBÛ YA‘LÂ el-FERRÂ / 1. Bölüm
Tanınmış Hanbelî hukukçusu, kelâm âlimi, muhaddis ve müfessir.
ERPENIUS, Thomas
Hollandalı şarkiyatçı ve semitist.
ESED (Benî Esed)
Adnânîler’e mensup bir Arap kabilesi.
ESED b. FURÂT
Mâliki fakihi ve Kayrevan kadısı.
EŞ‘AR (Benî Eş‘ar)
Kahtânîler’e mensup eski bir Arap kabilesi.
EŞHEB el-KAYSÎ
Mâlikî fakihi.
FARAK
Eski bir hacim ölçüsü.
FEDDÂN
Mısır ve Suriye’de kullanılan eski bir alan ölçüsü birimi.
FETÂVÂ-yı ABDÜRRAHÎM
Şeyhülislâm Menteşzâde Abdürrahim Efendi’nin (ö. 1128/1716) fetvalarını bir araya getiren eser.
FETÂVÂ-yı ALİ EFENDİ
Şeyhülislâm Çatalcalı Ali Efendi’nin (ö. 1103/1692) fetvalarını bir araya getiren eser.
el-FETÂVA’l-HAYRİYYE
Hanefî fıkıh âlimi Hayreddin b. Ahmed er-Remlî’nin (ö. 1081/1671) fetvalarını bir araya getiren eser.
FUKAHÂ-yi SEB‘A
Tâbiîn döneminde yaşamış Medineli yedi fakih.
GOTTHEIL, Richard James Horatio
Amerikalı şarkiyatçı ve Sâmî diller uzmanı.
HARAÇ / 1. Bölüm
Toprak vergisi.
HARAŞÎ, Muhammed b. Abdullah
İlk Ezher şeyhi.
HASAN eş-ŞÎRÂZÎ
Merci-i taklîd ve müceddid kabul edilen Şiî âlimi.
el-HÂVÎ li’l-FETÂVÎ
Süyûtî’nin (ö. 911/1505) fetvalarını bir araya getiren eser.
el-HÂVİ’s-SAGĪR
Abdülgaffâr b. Abdülkerîm el-Kazvînî’nin (ö. 665/1266) Şâfiî fıkhına dair eseri.
HILÂTÎ
Hanefî fakihi.
HISNÎ
Şâfiî fakihi.
el-HİDÂYE
Burhâneddin el-Mergīnânî’nin (ö. 593/1197) Hanefî fıkhına dair eseri.
HİFNÎ
Halvetiyye-Şâbâniyye tarikatının Hifniyye kolunun kurucusu, Şâfiî âlimi.
HİLÂL b. YAHYÂ
Hanefî fakihi.
HİSÂLÎ ABDURRAHMAN ÇELEBİ
Fıkıh ve dil âlimi.
HİSBE / 1. Bölüm
İslâm devletlerinde genel ahlâkı, kamu düzenini korumak ve denetlemekle görevli teşkilât.
HOUTSMA, Martinus Theodorus
Hollandalı şarkiyatçı.
HUBÂŞE
197 (813) yılına kadar Hicaz-Yemen kervan yolu üzerinde kurulan bir panayır.
İBN ABDÛS el-KAYREVÂNÎ
Mâlikî fakihi.
İBN ARABŞAH, Tâceddin
Hanefî fakihi.
İBN ASÂKİR, Ebû Mansûr
Şâfiî fakihi ve hadis âlimi.
İBN ÂSIM, Ebû Yahyâ
Mâlikî fakihi, şair ve edip.
İBN BALABÂN
Hanefî fakihi ve hadis âlimi.
İBN BATTÂL el-BATALYEVSÎ
Mâlikî fakihi.
İBN CEMÂA, İzzeddin
Şâfiî fakihi, kādılkudât.
İBN CEMÂA, Muhammed b. Ebû Bekir
Şâfiî fakihi, hadis ve dil âlimi.
İBN FERHÛN, Burhâneddin
Mâlikî fakihi ve biyografi yazarı.
İBN GĀNİM, Nûreddin
Hanefî fakihi.
İBN HACER el-HEYTEMÎ
Şâfiî fakihi, muhaddis ve edip.
İBN KĀDÎ ACLÛN, Necmeddin
Şâfiî fakihi ve kelâm âlimi.
İBN KĀDÎ ŞÜHBE, Takıyyüddin
Şâfiî fakihi ve tarihçi.
İBN KĀSIM el-GAZZÎ
Şâfiî fakihi, Arap dil âlimi ve muhaddis.
İBN RECEB
Hanbelî fakihi, muhaddis ve müfessir.
İBN SEMÂA
Hanefî fakihi ve muhaddis.
İBN ZERB
Mâlikî fakihi.
İBN ZİYÂD el-ABSÎ
İmam Mâlik’in önde gelen talebelerinden.
İBNÜ’l-CEVZÎ, Ebû Muhammed
Hanbelî fakihi ve Abbâsî devlet adamı.
İBNÜ’l-MÜNECCÂ
Hanbelî fakihi.
İBNÜ’l-MÜNZİR en-NÎSÂBÛRÎ
Görüşleri etrafında Münziriyye adıyla bir mezhep oluşan müctehid âlim.
İBNÜ’r-RABVE
Hanefî fakihi.
İBNÜ’r-RİF‘A
Şâfiî fakihi.
İBNÜ’s-SELCÎ
Hanefî fakihi, hadis ve kelâm âlimi.
İBNÜ’l-UHUVVE
Meʿâlimü’l-ḳurbe adlı eseriyle tanınan Şâfiî fakihi.
İHTİKÂR
Karaborsacılık, istifçilik, vurgunculuk ve tekelcilik anlamında bir terim.
İMTİYÂZÂT / 1. Bölüm
İktisadî ayrıcalıkları ifade eden terim, kapitülasyon.
İRDEB
Hububat ölçümünde kullanılan eski bir hacim ölçüsü.
İSRAF
Gerçek, meşrû ve mâkul olanın dışına çıkma, itidalden sapma anlamında bir kavram.
İSTÂR
Eczacılık ve kuyumculukta kullanılan eski bir tartı birimi.
İSTİRSÂL
Akidlerde bedeli belirlemenin güvene dayalı olarak karşı tarafa bırakılmasını ifade eden fıkıh terimi.
KABÂLE
Bir kimsenin muayyen borç, vergi ve hizmeti tekeffülü ve bunu belgeleyen taahhütnâme anlamında hukuk terimi.
KADEH
Eski bir hacim ölçüsü birimi.
KAFFÂL, Abdullah b. Ahmed
Şâfiî fakihi.
KAFFÂL, Muhammed b. Ali
Şâfiî fakihi.
KAFÎZ
Eski bir hacim ve alan ölçüsü.
KALYÛBÎ
Şâfiî fakihi.
KANTAR
Eski bir ağırlık ölçüsü.
KAPARO
Pey veya pişmanlık akçesi.
KASABA
Özellikle arazi ölçümünde kullanılan eski bir uzunluk birimi.
KĀSIM b. MUHAMMED b. EBÛ BEKİR
Hz. Ebû Bekir’in torunu, Medineli meşhur yedi tâbiîn fakihinden biri.
KEREKÎ, Muhakkık-ı Sânî
İmâmiyye mezhebinin müceddidlerinden sayılan Şiî âlimi.
KIRAT
Sikke, ecza ve kıymetli taşların ölçümünde kullanılan eski bir ağırlık ölçüsü birimi.
KIST
Eski bir ölçek.
KİLE
Özellikle kuru meyve ve hububat ölçümünde kullanılan eski bir ölçek.
KİNDÎ, Bişr b. Velîd
Hanefî fakihi ve Bağdat kadısı.
KİRDÂR
Mîrî ve vakıf araziler üzerinde kullanım hakkı sahiplerince oluşturulup üst hakkı doğuran bina ve ağaçlık gibi taşınırlar anlamında terim.
KİTÂBÜ’l-EMVÂL
Ebû Ubeyd Kāsım b. Sellâm’ın (ö. 224/838) kamu maliyesine dair eseri.
KİTÂBÜ’l-HARÂC
Ebû Yûsuf’un (ö. 182/798) malî konular yanında, muâmelât, ceza, idare ve devletler hukuku kapsamına giren çeşitli meseleleri ele alan eseri.
KİTÂBÜ’l-HARÂC
Kudâme b. Ca‘fer’in (ö. 337/948 [?]) kâtiplik sanatı ve kamu maliyesine dair eseri.
KUDÂME b. CA‘FER
Şiir tenkidi ve kamu maliyesi alanlarındaki eserleriyle tanınan Abbâsî divan kâtibi.
KUDÛRÎ
Müctehid Hanefî âlimi.
KULAÇ
Metrik sisteme geçilmeden önce özellikle denizcilikte kullanılan bir uzunluk ölçüsü.
KULLE
Eski bir ölçek.
KÜR
Eski bir ölçek.
MÂVERDÎ
Siyaset ve ahlâk nazariyeleriyle tanınan Şâfiî fakihi.
MECMÛU FETÂVÂ
Takıyyüddin İbn Teymiyye’nin (ö. 728/1328) çeşitli eser ve fetvalarını bir araya getiren külliyat.
MEDÂİNÎ
Tarihçi ve ensâb âlimi.
MEKKÛK
Eski bir hacim ölçüsü.
MEKS
İç ve dış gümrük resmi, aşırı vergi.
MEN
Eski bir ölçü birimi.
MEZRÛ‘
Uzunluğu ölçülerek işleme tâbi tutulan mal anlamında hukuk terimi.
MİL
Bir uzunluk ölçüsü.
MİSKAL
Eski bir ağırlık ölçüsü ve para birimi.
MİSKİN
Yoksul, düşkün anlamında bir terim.
MUDÂREBE
Kâr paylaşımı esasına dayanan emek-sermaye ortaklığı anlamında İslâm hukuku terimi.
MUHÂDARA
Ziraî ürünlerin faydalanmaya elverişli hale gelmeden satılması anlamında fıkıh terimi.
MUHÂKALE
Bir akid çeşidi.
MÜD
Eski bir hacim ölçüsü.
MÜELLEFE-i KULÛB
Gönüllerinin İslâm’a ısındırılması arzu edilen kimseler anlamında fıkıh terimi.
MÜSÂVEME
Pazarlık veya pazarlıklı satış anlamında bir fıkıh terimi.
NARH / 1. Bölüm
Fiyat takdir edilmesi ve sınırlandırılması anlamında fıkıh terimi.
NEVÂİB
Olağan üstü hallerde konulan düzensiz vergiler anlamında fıkıh terimi.
OKKA
Bir Osmanlı ağırlık ölçüsü birimi.
PARMAK
Bir uzunluk ölçüsü birimi.
RITL
Arap dünyasındaki en yaygın ağırlık birimi.
S‘
Eski bir ölçek.
SAK / 1. Bölüm
Mahzar, istihkak belgesi, ödeme emri, çek gibi anlamlara gelen bir hukuk, maliye ve ticaret terimi.
SİMSAR
Kendi namına, fakat müvekkili hesabına komisyon karşılığı alım satım yapan kimse anlamında bir fıkıh terimi.
SÜFTECE
Bir tür kambiyo senedini ifade eden fıkıh terimi.
ŞÂŞÎ, Muhammed b. Ahmed
Şâfiî fakihi.
ŞEYZERÎ, Celâleddin
Selâhaddîn-i Eyyûbî devrinin Taberiye kadısı ve muhtesibi.
ŞİNİK
Eski bir hacim ve alan ölçüsü birimi.
TASK
İslâmiyet’in erken dönemlerinde savaşla fethedilen yerlerden alınan maktû toprak vergisi.
TASSÛC
Pers ağırlık ve uzunluk ölçü birimi.
TELCİE
Dış müdahale korkusuyla göstermelik ve danışıklı akid yapma; bu şartlarda yapılan sözleşme.
UKIYYE
Eski bir ağırlık ölçüsü birimi.
VESK
Hz. Peygamber devrinde Medine’de kullanılan katı madde ölçeği.
YAHYÂ b. ÂDEM
Kitâbü’l-Harâc adlı eseriyle tanınan Kur’an ve hadis âlimi.
ZEKERİYYÂ el-ENSÂRÎ
Şâfiî fakihi.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER