HAMİD ALGAR - TDV İslâm Ansiklopedisi

HAMİD ALGAR

Müellif toplam 60 madde veya madde bölümü telif etmiştir.
TDV İslâm Ansiklopedisi’ne katkıda bulunduğu ilim dalları:
    Fıkıh, İslam Felsefesi ve Ahlak, İslam Sanatları, İslam Tarihi ve Medeniyeti, İslam Toplumları ve Coğrafyası, Kelâm ve Mezhepler Tarihi, Tasavvuf, Tefsir, Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Tarihi ve Medeniyeti
Müellifin özgeçmişi
İngiltere’de doğdu (1940). Cambridge Üniversitesi Arap-Fars Filolojisi Bölümü’nü bitirdi (1959) ve öğrencilik yıllarında müslüman oldu. Üniversiteden mezun olduğu yıl çıktığı Ortadoğu seyahatinde Türkiye, İran ve Afganistan’ın farklı şehirlerinde incelemelerde bulundu. Daha sonra aynı üniversitede “Religion and State in Iran, 1785-1906: the Role of the Ulama in the Qajar Period” başlıklı teziyle doktorasını tamamladı (1965).

Halen 1965’te intisap ettiği California Üniversitesi Berkeley Yakındoğu Araştırmaları Bölümü’nde Fars dili ve edebiyatı ve İslâm araştırmaları alanlarında emekli (emeritus) öğretim üyesi olarak araştırmalarına devam etmektedir.

İlmî ve akademik çalışmalarını İran tasavvufu, Nakşibendiyye, Şiîlik ve yakın dönem İran tarihi üzerinde yoğunlaştırdı. Bu alanlarla ilgili farklı dillerde yazdığı pek çok makale ve Encyclopaedia Iranica maddelerinin yanı sıra TDV İslâm Ansiklopedisi için de 60 madde veya madde bölümü telif etti.

Religion and State in Iran 1785-1906: the Role of the Ulama in the Qajar Period (Berkeley 1969, 1980), Mirza Malkum Khan: A Study in the History of Iranian Modernism (Berkeley 1973), The Roots of the Islamic Revolution (Ontario 1983), Nakşibendilik (haz. A. Cüneyd Köksal; İstanbul 2007), Jami (Yeni Delhi 2013; Abdurrahman Câmî, çev. A. Taha Orhan ve Z. Hafsa Orhan, İstanbul 2016) başlıca eserleridir.
Güncelleme Tarihi: 21 Haziran 2017
Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri
ABDULLAH-ı İLÂHÎ
Nakşibendiyye tarikatının Anadolu ve Rumeli’de yayılmasına öncülük eden mutasavvıf, âlim ve şair.
ABDURRAHMAN SIRRÎ BABA
Bosnalı Nakşibendî şeyhi.
AHMED TEKÜDER
İlk müslüman İlhanlı hükümdarı (1282-1284).
AHUND
İran ve Türkistan’da din âlimlerine verilen ve menşei tam olarak bilinmeyen bir sıfat.
AHUND MOLLA
Şiî fıkıh usulüne önemli yenilikler getiren ve İran Meşrutiyet İnkılâbı’nı destekleyen ulemânın en önde geleni.
AHUNDZÂDE, Mirza Feth Ali
Azerbaycanlı tiyatro yazarı ve alfabe reformu taraftarı; İslâm dünyasında Batı felsefesi tesirinde ortaya çıkan ilk ve en meşhur ateistlerden biri.
ALÂEDDİN ATTÂR
Nakşibendiyye tarikatının kurucusu Bahâeddin Nakşibend’in halifelerinden biri.
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ / 2. Bölüm: ÜLKEDE İSLÂMİYET
Kuzey Amerika’da elli eyaletten oluşan birleşik devlet.
ARSLAN BABA
Yeseviyye tarikatının kurucusu Ahmed Yesevî’nin (ö. 562/1166) ilk mürşidi olduğu söylenen kişi.
BABA HAYDAR
Kanûnî devrinde İstanbul’a yerleşen Semerkantlı bir Nakşibendî şeyhi.
BAHÂEDDİN NAKŞİBEND
Nakşibendiyye tarikatının kurucusu.
BAHÂEDDİN ZEKERİYYÂ
Sühreverdiyye tarikatının Hindistan ve Pakistan’a yayılmasını sağlayan sûfî.
BAHRÜ’l-HAKĀİḲ ve’l-MEÂNÎ
Necmeddîn-i Dâye’nin (ö. 654/1256) başladığı ve Alâüddevle-i Simnânî’nin (ö. 737/1336) tamamladığı Arapça işârî Kur’an tefsiri.
BAHRÜLULÛM-i TABÂTABÂÎ
Meşhur Şiî âlimi.
BÂKĪ-BİLLÂH
İmâm-ı Rabbânî’nin mürşidi, Nakşibendî tarikatını Hindistan’da yayan mutasavvıf.
BEDAHŞÎ, Şah Muhammed
Molla Şah adıyla da tanınan Hindistanlı meşhur Kādirî mutasavvıf ve şair.
BEDAHŞÎ, Şeyh Muhammed
Şam’da yaşayan ilk Nakşibendî şeyhlerinden biri.
BEDÂÛNÎ, Nur Muhammed
Mutasavvıf, meşhur Nakşibendî şeyhlerinden Mirza Mazhar Cân-ı Cânân’ın mürşidi.
BENÛRÎ
İmâm-ı Rabbânî’nin halifelerinden, Müceddidiyye tarikatını Hindistan ve Hicaz’da yayan mutasavvıf.
BİHBEHÂNÎ, Abdullah b. İsmâil
Şiî âlimi ve İran Meşrutiyet Hareketi’nin öncülerinden.
BİHBEHÂNÎ, Muhammed Ali
İranlı fakih ve müctehid.
BİHBEHÂNÎ, Muhammed Bâkır
Şiî ulemâsınca hicrî XII. yüzyılın müceddidi olarak kabul edilen ve Ca‘ferî fıkhında Usûlî mektebini hâkim kılan müctehid.
BİHİŞTÎ, Âyetullah
İran İslâm devrimine ve İslâm cumhuriyetinin kuruluşuna önemli katkıları bulunan âlim.
ÇÂRDEH MA‘SÛM-i PÂK
İsnâaşeriyye Şiîleri’nin hata ve günahtan münezzeh olduğuna inandıkları on dört kişiyi ifade eden bir tabir.
ÇIRÂĞ-ı DEHLÎ
Çiştiyye tarikatına mensup Hindistanlı meşhur sûfî.
EHL-i HAK
Daha çok Batı İran’da ve Irak’ın bazı bölgelerinde yayılan, eski dinlerden ve aşırı Şiîlik’ten etkilenen bir fırka.
ELIJAH MUHAMMED
Amerika’da The Nation of Islam adlı hareketin ikinci ve en önemli lideri.
EMÎR KÜLÂL
Nakşibendiyye tarikatının kurucusu Bahâeddin Nakşibend’in mürşidi.
FAĞNEVÎ
Nakşibendiyye tarikatının Hâcegân silsilesinde yer alan bir mutasavvıf.
FEYZ-i KÂŞÂNÎ
Sûfî meşrepli İranlı Şiî âlimi.
GUCDÜVÂNÎ, Abdülhâliḳ
Orta Asya sûfîliğinin gelişmesinde büyük rol oynayan Hâcegân silsilesinin kurucusu.
GÜLPÂYİGÂNÎ
Kum ilmî çevrelerinde büyük nüfuz sahibi olan ve İran İslâm devrimini destekleyen Şiî müctehidi.
HÂCEGÂN
XII-XV. yüzyıllarda Mâverâünnehir’de faaliyet gösteren ve Orta Asya sûfîliğinin gelişmesinde önemli rol oynayan bir tarikat.
HÂLİD el-BAĞDÂDÎ
Nakşibendiyye tarikatının Hâlidiyye kolunun kurucusu.
HÂLİDİYYE / 1. Bölüm
Nakşibendiyye tarikatının Hâlid el-Bağdâdî’ye (ö. 1242/1827) nisbet edilen kolu.
HASAN el-ASKERÎ, Hasan b. Ali
İsnâaşeriyye Şîası’nın on birinci imamı.
HUMEYNÎ
Şiî âlimi, İran İslâm Devrimi’nin önderi ve İran İslâm Cumhuriyeti’nin kurucusu.
HÜR el-ÂMİLÎ
Şiî muhaddis ve fakih, Ahbâriyye ekolünün önde gelen temsilcilerinden.
HÜSEYİN BAYKARA
Sanatçı yönüyle tanınan Timurlu hükümdarı (1470-1506).
ISLAH / 3. Bölüm: İran
İslâmî değerleri, inanç ve yaşama biçimini yeniden ihya etmeyi amaçlayan düşünce ve faaliyetleri ifade etmek üzere kullanılan bir terim.
IŞIK, Hüseyin Hilmi
Nakşibendî-Hâlidî tarikatına mensup sûfî müellif.
İMÂM-ı RABBÂNÎ
Nakşibendiyye tarikatının Müceddidiyye kolunun kurucusu.
İRAN / 6. Bölüm: Dinî Hayat ve Dinî Kurumlar
Ortadoğu ile Orta Asya’nın yüksek düzlükleri arasında yer alan ülke.
KÂŞÂNÎ, Âyetullah
İran ve Irak’taki siyasî faaliyetleriyle tanınan Şiî müctehid.
KÂZERÛNÎ
Kâzerûniyye tarikatının kurucusu.
KÂZERÛNİYYE
Ebû İshak Kâzerûnî’ye (ö. 426/1035) nisbet edilen bir tarikat.
KÜRDÎ, Muhammed Emîn
Mısır’da Nakşibendî-Hâlidî tarikatını yayan mutasavvıf.
MÂZENDERÂNÎ
İran Meşrutiyet Hareketi’ne büyük destek sağlayan Şiî müctehidi.
MAZHAR CÂN-ı CÂNÂN
Nakşibendiyye’den Müceddidiyye silsilesinin yayılmasında önemli rol oynayan Hindistanlı mutasavvıf.
MEKTÛBÂT
İmâm-ı Rabbânî’nin (ö. 1034/1624) mektuplarından derlenen eser.
MERCİ-i TAKLÎD
İmâmiyye Şîası’nda fetvasına başvurulan en yetkili müctehid.
MİRZA MELKUM HAN
Ermeni asıllı İranlı reformcu, diplomat ve gazeteci.
MOLLA
Bazı İslâm toplumlarında tanınmış din âlimlerine veya belirli seviyede öğrenim görmüş kimselere verilen unvan.
MUHAMMED PÂRSÂ
Nakşibendiyye tarikatının kurucusu Bahâeddin Nakşibend’in önde gelen halifelerinden biri.
NAKŞİBENDİYYE / 1. Bölüm
Bahâeddin Nakşibend’e (ö. 791/1389) nisbet edilen tarikat.
NECMEDDÎN-i KÜBRÂ / 1. Bölüm
Kübreviyye tarikatının kurucusu.
NECMEDDÎN-i KÜBRÂ / 2. Bölüm: Kübreviyye
Kübreviyye tarikatının kurucusu.
NOKTAVİYYE
Hurûfîliğin Mahmûd-ı Pesîhânî’ye (ö. 831/1428) nisbet edilen kolu.
ŞED
Fütüvvet ve tarikat ehline has tasavvufî-folklorik bir gelenek.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER