KEMAL BEYDİLLİ - TDV İslâm Ansiklopedisi

AHMED TEVFİK PAŞA
Hariciye nâzırı ve son Osmanlı sadrazamı.

ALEMDAR MUSTAFA PAŞA
Rusçuk âyanı, sadrazam.

ÂLÎ PAŞA, Mehmed Emin
Osmanlı sadrazamı.

AVRUPA / 3. Bölüm: TARİH
Okyanusya’dan sonra dünyanın ikinci küçük kıtası.

AVUSTURYA / 2. Bölüm: TARİH
Bir Orta Avrupa devleti.

BAĞDAT DEMİRYOLU
XIX. yüzyıl sonlarıyla XX. yüzyıl başlarında İstanbul-Bağdat arasında yapılan demiryolu.

BOĞAZLAR MESELESİ
İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçecek yabancı gemilerin uymakla yükümlü oldukları hukuk dolayısıyla çeşitli dönemlerde diplomasi alanında ortaya çıkan anlaşmazlık.

D’OHSSON, Ignatius Mouradgea
Tableau général de l’Empire Othoman adlı eseriyle tanınan İsveç elçisi.

FALLMERAYER, Jacob Philipp
Alman siyaset yazarı, gazeteci, tarihçi ve seyyah.

FUNDGRUBEN des ORIENTS
1809-1822 yıllarında Viyana’da yayımlanan şarkiyat dergisi.

HALİL HAMÎD PAŞA
Osmanlı sadrazamı.

HÜNKÂR İSKELESİ ANTLAŞMASI
Rusya ile 8 Temmuz 1833’te imzalanan savunma ittifak antlaşması.

ISLAHAT / 2. Bölüm: XVIII. Yüzyıldan Tanzimat'a Kadar
Özellikle Osmanlılar’da çeşitli alanlarda yeniden yapılanma, bozulan kurumları çağdaş ihtiyaçlara göre eski haline getirme ve yenileme faaliyet ve düşüncelerini ifade eden terim.

İBRÂHİM EFENDİ, Haydarîzâde
Osmanlı şeyhülislâmı.

İBRÂHİM HİLMİ PAŞA
Osmanlı sadrazamı.

İFTAR / 2. Bölüm: Osmanlı Devlet Geleneğinde İftar
Orucu açmak anlamında fıkıh terimi.

İMAM / 2. Bölüm: Osmanlı Devleti'nde İmamlık
Önder, lider; cemaate namaz kıldıran kişi; devlet başkanı.

İSHAK BEY
III. Selim’in şehzadelik elçisi, donanma tercümanı.

İSMÂİL PAŞA, Hâfız
Osmanlı sadrazamı.

İSPANYA / 2. Bölüm
Avrupa’nın güneybatısındaki İber yarımadasında yer alan ülke.

İSVEÇ / 2. Bölüm
Kuzey Avrupa’da ülke.

KABAKÇI İSYANI
Nizâm-ı Cedîd ve III. Selim devrini sona erdiren isyan.

KORSİKA
Akdeniz’de Fransa’ya bağlı ada.

KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 26 Temmuz 1774’te yapılan barış antlaşması.

MAHMUD II
Osmanlı padişahı (1808-1839).

MAHMUD RÂİF EFENDİ
Osmanlı reîsülküttâbı ve ıslahat yazarı.

MATBAA / 1. Bölüm

MEHMED ALİ PAŞA, Müşir
Osmanlı kumandanı.

MEHMED EMİN PAŞA, Yağlıkçızâde
Osmanlı sadrazamı.

MEHMED EMİN RAUF PAŞA
Osmanlı sadrazamı.

MOLTKE, Helmuth von
Bir süre Osmanlı hizmetinde bulunan Prusyalı asker ve devlet adamı.

MUSTAFA III
Osmanlı padişahı (1757-1774).

MUSTAFA IV
Osmanlı padişahı (1807-1808).

MUSTAFA REŞİD PAŞA
Osmanlı sadrazamı, Tanzimat döneminin önde gelen devlet adamlarından.

MÜHENDİSHÂNE-i BAHRÎ-i HÜMÂYUN
Çağdaş anlamda eğitim vermek üzere 1775 yılında açılan mektep.

MÜHENDİSHÂNE-i BERRÎ-i HÜMÂYUN
Mühendis yetiştirmek üzere 1795 yılında açılan mektep.

MÜHENDİSHÂNE MATBAASI
1797’de Hasköy’deki Kara Mühendishânesi bünyesinde kurulan matbaa.

MÜTEFERRİKA MATBAASI
1727’de İbrâhim Müteferrika tarafından kurulan ilk Türk matbaası.

NİZÂM-ı CEDÎD
III. Selim zamanında yenilenme ve yeniden yapılanma dönemi (1792-1807).

OSMANLILAR / 2. Bölüm: Yakın Dönemler
Batı Anadolu’nun kuzeyinde bir Türkmen beyliği olarak ortaya çıkıp üç kıtaya yayılan ve kurucusunun adıyla anılan Türk-İslâm dünyasında en uzun ömürlü devlet (1300-1922).

PARİS ANTLAŞMASI
Kırım savaşını sona erdiren antlaşma (30 Mart 1856).

PAZVANDOĞLU OSMAN
Vidin ve Kuzey Bulgaristan bölgesinin âsi âyanı.

PEHLİVAN İBRÂHİM PAŞA
Rumeli âyanlarından, Rus savaşlarının Baba Paşa lakabıyla bilinen ünlü kumandanı.

POLONYA / 2. Bölüm
Bir Avrupa ülkesi.

POLONYA / 3. Bölüm: ÜLKEDE İSLÂMİYET ve ŞARKİYAT ARAŞTIRMALARI
Bir Avrupa ülkesi.

PORTEKİZ / 2. Bölüm
Avrupa kıtasının en batısındaki ülke.

PRUSYA
Bugünkü Almanya’nın doğu kesiminde kurulmuş Berlin merkezli Alman krallığı.

PRUT ANTLAŞMASI
Osmanlılar ile Ruslar arasında Prut nehri kenarında 1123’te (1711) yapılan savaştan sonra imzalanan antlaşma.

RÂŞİD EFENDİ MATBAASI
İstanbul’da Müteferrika’dan sonra faaliyet gösteren ikinci matbaa (1782-1797).

REŞİD MEHMED PAŞA
Osmanlı sadrazamı.

RUSYA / 2. Bölüm
Avrupa’nın kuzeydoğusu ile Asya’nın kuzeyini kaplayan, dünyada en geniş topraklara sahip olan ülke.

SÂDIK MEHMED PAŞA
Leh mültecisi, romancı, Osmanlı paşası.

SÂDIK MEHMED PAŞA
Osmanlı devlet adamı, Maliye nâzırı ve başvekil.

SÂLİH PAŞA, Hacı
Osmanlı sadrazamı.

SCHILTBERGER, Hans Johannes
Türkler hakkında yazdığı hâtıratıyla tanınan Bavyeralı esir.

SEETZEN, Ulrich Jasper
Alman şarkiyatçısı ve seyyahı.

SEFÂRETNÂME / 2. Bölüm: Osmanlılar'da
Yabancı ülkelere gönderilen elçilik heyeti raporları.

SELİM III / 1. Bölüm
Osmanlı padişahı (1789-1807).

SEYYİD ALİ EFENDİ
Osmanlı devlet adamı, ilk dâimî Paris sefiri.

SÜLEYMAN HÜSNÜ PAŞA
Osmanlı kumandanı.

ŞARK MESELESİ
Osmanlı Devleti’nin tasfiyesi ve topraklarının paylaşımı kavgası.

TEHCÎR
Bilhassa Ermeniler’in 1915’teki sevk ve iskânını ifade eden terim.

TEPEDELENLİ ALİ PAŞA
Yanya valisi.

TİRSİNİKLİOĞLU İSMÂİL AĞA
Rusçuk âyanı.

TOPAL OSMAN PAŞA
Bosna-Hersek valisi.

TRABLUSGARP SAVAŞI
İtalya’nın saldırısına uğrayan Kuzey Afrika’daki Osmanlı topraklarının kaybına yol açan savaş (1911-1912).

ÜSKÜDAR MATBAASI
1802’de Üsküdar Harem’de Selimiye Kışlası civarında kurulan matbaa.

VAK‘A-i HAYRİYYE
Yeniçeri Ocağı’nın ilgasını ifade eden tabir.

VİYANA
Avusturya Federal Cumhuriyeti’nin başşehri.

YAŞ ANTLAŞMASI
1787’de başlayan Osmanlı-Rus savaşını sona erdiren antlaşma.

YENİ OSMANLILAR CEMİYETİ
1865-1876 yılları arasında Osmanlı aydınlarının idareye karşı oluşturduğu muhalif topluluk.

YENİÇERİ
Osmanlı askerî teşkilâtında özel konumlu, maaşlı, dâimî yaya ordusu.

YÛSUF PAŞA, Koca
Osmanlı sadrazamı.

YÛSUF ZİYÂ PAŞA
Osmanlı sadrazamı.

ZINKEISEN, Johann Wilhelm
Osmanlı tarihine dair eseriyle tanınan Alman tarihçi.

ZİŞTOVİ ANTLAŞMASI
1787’de başlayan Osmanlı-Rus-Avusturya savaşı sonunda 4 Ağustos 1791’de Avusturya ile yapılan barış antlaşması.