M. BAHA TANMAN - TDV İslâm Ansiklopedisi

M. BAHA TANMAN

Müellif toplam 112 madde veya madde bölümü telif etmiştir.
TDV İslâm Ansiklopedisi’ne katkıda bulunduğu ilim dalları:
    İslam Sanatları, Tasavvuf
Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri
ABDAL MÛSÂ TEKKESİ
Antalya’nın Elmalı ilçesine bağlı Tekke (Teke) köyünde XIV. yüzyılda kurulmuş bir Bektaşî tekkesi.
ABDAL YÂKUB TEKKESİ
İstanbul’da Davutpaşa ve Kocamustafapaşa semtleri arasındaki Hekimoğlu Ali Paşa Külliyesi içinde kalan XVII. yüzyıla ait bir tekke.
ABDURRAHMAN ŞÂMÎ TEKKESİ
İstanbul Sultanahmet Cankurtaran mahallesinde, 1290’da (1873-74) kurulmuş bir Rifâî tekkesi.
ABDÜSSELÂM TEKKESİ
İstanbul Koska’da XVI. yüzyılda Papaszâde Mustafa Paşa Külliyesi’nin bir parçası olarak yapılan ve XVIII. yüzyılın ortalarından itibaren Sa‘diyye Âsitânesi olarak tanınan bir tekke.
ÂBİD ÇELEBİ TEKKESİ
İstanbul’un ikinci mevlevîhânesi ve XV. yüzyılın sonlarında kurulmuş olan en eski tekkelerinden biri.
AFGANÎLER TEKKESİ
İstanbul Üsküdar’da Çinili Cami yakınında bulunan bir Nakşibendî tekkesi.
AHMED RAÛFÎ
Mutasavvıf, Halvetiyye’nin Ramazâniyye şubesinin Raûfiyye kolunun kurucusu.
AKBABA TEKKESİ
İstanbul’da Beykoz Akbaba köyünde fetihten hemen sonra kurulan bir tekke.
AKBIYIK MESCİDİ ve TEKKESİ
İstanbul Sultanahmet Cankurtaran mahallesinde fetihten az sonra inşa edilmiş bir mescid ve avlusunda yer alan günümüze intikal etmemiş bir tekke.
ALTUNCUZÂDE TEKKESİ
İstanbul Şehzadebaşı’nda XVI. yüzyılın ortalarında kurulan bir Halvetî tekkesi.
ARAKIYYE
Genellikle tarikat mensupları tarafından kullanılan bir başlık türü.
ÂSİTÂNE
Bir tarikatın veya tarikat kolunun merkezi durumunda olan büyük tekkelere verilen isimlerden biri.
ATÂ EFENDİ TEKKESİ
İstanbul Kanlıca’da XVIII. yüzyılda kurulmuş bir tekke.
ATİK VÂLİDE SULTAN KÜLLİYESİ
İstanbul Üsküdar’da III. Murad’ın annesi Nurbânû Vâlide Sultan tarafından 1570-1579 yılları arasında Mimar Sinan’a yaptırılan külliye.
ATPAZARÎ TEKKESİ
XVII. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul, Fatih Atpazarı’nda kurulan günümüze ulaşmamış bir tekke.
AYAS AĞA KÜLLİYESİ
Amasya’nın Şamlar (Şamlılar) mahallesinde Ayas Ağa tarafından XV. yüzyılın sonlarında yaptırılan küçük bir külliye.
AYDINOĞLU TEKKESİ
İstanbul Eminönü’nde Alemdar ve Hüdâvendigâr caddelerinin kavşağında yer alan XV. yüzyıl sonlarında veya XVI. yüzyıl başlarında yapılmış bir tekke.
AZEBLER NAMAZGÂHI
Gelibolu’da donanmayla sefere çıkan azeblerin denize açılmadan önce ibadet ve dua etmeleri için inşa edilmiş namazgâh.
AZİZ MAHMUD HÜDÂYÎ KÜLLİYESİ
İstanbul Üsküdar’da bânisi Aziz Mahmud Hüdâyî’nin adıyla anılan külliye.
BABA HAYDAR CAMİİ ve TEKKESİ
İstanbul Eyüp’te Kanûnî tarafından Baba Haydar Semerkandî için yaptırılan cami-tekke.
BAHARİYE MEVLEVÎHÂNESİ
İstanbul Eyüp’te Haliç kıyısında 1874-1877 yılları arasında inşa edilmiş ve günümüzde ortadan kalkmış bulunan bir Mevlevî tekkesi.
BÂLÂ KÜLLİYESİ
İstanbul Silivrikapı’da tekke, mektep, sebil gibi binalardan oluşan bir külliye.
BALAT CAMİİ ve TEKKESİ
İstanbul’un Balat semti Molla Aşkî mahallesinde bir cami-tekke.
BANDIRMALIZÂDE TEKKESİ
İstanbul Üsküdar’da Hâşimî Âsitânesi olarak tanınan XVIII. yüzyıla ait bir Celvetî tekkesi.
BAYRAM PAŞA KÜLLİYESİ
İstanbul’da 1044’te (1634-35) Vezîriâzam Bayram Paşa tarafından yaptırılan külliye.
BEŞİKTAŞ MEVLEVÎHÂNESİ
İstanbul Beşiktaş’ta kurulan ve Çırağan Sahilsarayı’nın büyütülmesi sebebiyle sonradan yıktırılan Mevlevî tekkesi.
CEMÂLÎZÂDE TEKKESİ
İstanbul’da Eğrikapı dışında bulunan bir Halvetî-Uşşâkī tekkesi.
CİHANOĞLU KÜLLİYESİ
Aydın’da XVIII. yüzyılın ortalarına ait bir külliye.
ÇAKIR AĞA KONAĞI
Birgi’de Türk sivil mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan konak.
ÇORLULU ALİ PAŞA KÜLLİYESİ
İstanbul’da klasik Osmanlı üslûbunun son temsilcilerinden bir külliye.
DÂNİŞMENDLİLER / 2. Bölüm: MİMARİ
1071-1178 yılları arasında Sivas, Tokat, Amasya, Kayseri, Malatya ve civarlarında hüküm süren Türkmen hânedanı.
DÂRÜLHADİS / 3. Bölüm: MİMARİ
Hadis öğrenimi için kurulan medrese.
DÂRÜLHADİS CAMİİ
Amasya’da XV. yüzyılın sonlarına ait cami ve dârülhadis.
DÂRÜLKURRÂ / 2. Bölüm: MİMARİ
Kur’an öğretilen ve hâfız yetiştirilen mekteplerin, kıraat tâlimi yapılan medrese veya bölümlerin genel adı.
DEMİR BABA TEKKESİ
Bulgaristan’ın Deliorman bölgesinde bulunan ve Rumeli Bektaşîliği’nin önemli merkezlerinden biri olan tekke.
DİVAN EDEBİYATI MÜZESİ
İstanbul Tünel’de Galata Mevlevîhânesi’nde tesis edilen, Mevlevî kültürüne ait çeşitli eşyanın sergilendiği müze.
DİVANHÂNE
Saraylarda divanın toplandığı ve resmikabullerin yapıldığı geniş mekân.
DÖNME DOLAP
Türk İslâm mimarisinin geniş kapsamlı sivil yapılarında harem ve selâmlık arasına yerleştirilen servis dolabı.
DRAĞMAN KÜLLİYESİ
İstanbul Fatih’te günümüzde Draman olarak anılan semtte XVI. yüzyıla ait küçük bir külliye.
EBÜRRIZÂ TEKKESİ
Bedeviyye tarikatının İstanbul’daki âsitânesi.
EDEBÂLİ ZÂVİYESİ
Bilecik’te Şeyh Edebâli adına inşa edilen ahî zâviyesi.
EMÎR BUHÂRÎ TEKKESİ
İstanbul’un değişik yerlerinde bulunan ve aynı adla tanınan üç Nakşibendî tekkesi.
EMÎR BUHÂRÎ TEKKESİ
XIX. yüzyılda İstanbul Unkapanı’nda inşa edilen bir Nakşibendî tekkesi.
EMİR HANI
Anadolu Türk mimarisindeki ilk şehir hanı.
EMÎR SULTAN KÜLLİYESİ
Bursa’da Emîr Sultan adına XV. yüzyılın ilk yarısında kurulan külliye.
ERTUĞRUL GAZİ CAMİİ ve TÜRBESİ
Söğüt’te asılları Osmanlı mimarisinin ilk eserlerinden olan mescid ve türbe.
FÂTİH PAŞA CAMİİ
Diyarbakır’da Anadolu Türk mimarisinin gelişiminde önemli yeri olan bir Osmanlı camisi.
FENÂÎ ALİ EFENDİ TEKKESİ
Üsküdar’da Pazarbaşı mahallesinde Celvetî tekkesi.
FETHİ AHMED PAŞA YALISI
İstanbul Kuzguncuk’ta Osmanlı sivil mimarisinin günümüze ulaşan nâdir eserlerinden biri.
GALATA MEVLEVÎHÂNESİ
Galata’da 1491’de kurulan İstanbul’daki en eski Mevlevî âsitânesi.
GEDİK AHMED PAŞA KÜLLİYESİ
Afyonkarahisar’da XV. yüzyıla ait külliye.
GEYİKLİ BABA KÜLLİYESİ
Bursa’da Orhan Gazi tarafından Geyikli Baba için yaptırılan külliye.
GÜLHANE KASRI
Topkapı Sarayı kompleksine dahil günümüze intikal etmemiş kasır.
GÜMÜŞHÂNEVÎ TEKKESİ
İstanbul Bâbıâlî’de Nakşibendî-Hâlidî tekkesi.
GÜZELCE MAHMUD PAŞA ÇEŞMESİ
İstanbul’un Eminönü semtinde XVII. yüzyıla ait meydan çeşmesi.
HÂCET PENCERESİ
Türbelerin dış cephelerinde ziyaretçilerin önünde Fâtiha okuduğu pencere.
HACI BAYRÂM-ı VELÎ KÜLLİYESİ
Hacı Bayrâm-ı Velî (ö. 833/1430) tarafından Ankara’da kurulan külliye.
HACI BEKTÂŞ-ı VELÎ KÜLLİYESİ
Nevşehir’in Hacıbektaş ilçesinde Hacı Bektâş-ı Velî’nin (ö. 669/1271 [?]) türbesi etrafında teşekkül eden külliye.
HACI HALİL PAŞA MEDRESESİ
Amasya’nın Gümüşhacıköy ilçesine bağlı Gümüş bucağında XV. yüzyıl başlarına ait medrese.
HALA SULTAN TEKKESİ
Kıbrıs’ta Hz. Peygamber’in süt halası Ümmü Harâm’ın türbesini barındıran tekke.
HALVETHÂNE
Sûfîlerin halvete çekildikleri ufak boyutlu, genellikle dış dünyaya kapalı mekân.
HANKAH / 2. Bölüm: MİMARİ
Dervişlerin sohbet ve zikir için toplandıkları, bir süre ikamet ettikleri, bazan inzivaya çekildikleri mekânlar için kullanılan terim.
HASÎRÎZÂDE TEKKESİ
İstanbul Sütlüce’de bulunan, son devir tekke mimarisinin önemli örneklerinden bir Sa‘dî tekkesi.
HIRKA-i ŞERİF CAMİİ
İstanbul Fatih’te Hz. Muhammed’in hırkasının muhafaza edildiği cami.
HİMMET EFENDİ TEKKESİ
İstanbul’da Bayramiyye’nin Himmetiyye kolunun âsitânesi olan XVII. yüzyıla ait tekke.
HİNDÎLER TEKKESİ
İstanbul’da Aksaray ve Üsküdar’da Hindistan’dan gelen seyyah ve dervişlerin barındırılması için kurulan iki tekke.
HÜCRE
Türk-İslâm mimarisinde çeşitli yapı türlerinde mevcut küçük boyutlu yaşama birimi.
HÜSÂMEDDİN UŞŞÂKĪ TEKKESİ
İstanbul Kasımpaşa’da Halvetiyye-Uşşâkıyye tarikatının âsitânesiyle pîr evi olan tekke.
HÜSREV PAŞA KÜLLİYESİ
İstanbul Eyüp’te Tanzimat dönemine ait külliye.
KĀDİRÎHÂNE TEKKESİ
İstanbul Tophane’de 1040’ta (1630) tesis edilen, Kādiriyye tarikatının âsitânesi olan tekke.
KALENDERHÂNE
Kalender meşrepli seyyah dervişlerin konaklamaları için tesis edilen tekkelerin genel adı.
KARAMANOĞULLARI / 2. Bölüm: MİMARİ
1256-1474 yılları arasında Niğde, Karaman, Konya, İç İl, Taşili ve Alanya yörelerinde hüküm süren hânedan ve beylik.
KASIMPAŞA MEVLEVÎHÂNESİ
İstanbul Kasımpaşa’da 1625 yılı civarında tesis edilen tekke.
KASR-ı HÜMÂYUN
Selâtin camilerinde, önemli tekkelerde ve resmî binalarda yer alan, padişahların dinlenmesine ve görüşmeler yapmasına mahsus kasır.
KUŞADALI TEKKESİ
İstanbul Aksaray’da XIX. yüzyıl sûfîlerinden Kuşadalı İbrâhim Efendi adına inşa edilen tekke.
MAHFİL
İslâm mimarisinin dinî yapılarında özel kullanımları olan mekân birimlerine verilen ad.
MÂRİFÎ TEKKESİ
İstanbul-Kartal’da Rifâiyye’nin Mârifiyye kolunun âsitânesi ve pîr makamı olan tekke.
MEHMED I MEDRESESİ
Merzifon’da XV. yüzyılın ilk çeyreği içinde inşa edilen yapı.
MERKEZ EFENDİ KÜLLİYESİ
İstanbul’da önemli bir ziyaretgâh olma özelliğini günümüzde de sürdüren XVI. yüzyıla ait bir tarikat külliyesi.
MESNEVÎHÂNE TEKKESİ
İstanbul Çarşamba’da Mes̱nevî öğrenimi için kurulmuş tekke.
MURAD MOLLA KÜLLİYESİ
İstanbul’da XVIII. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen külliye.
NASÛHÎ TEKKESİ
İstanbul Üsküdar’da XVII. yüzyılda kurulan, Halvetiyye’nin Nasûhiyye kolunun âsitânesi.
NÛREDDİN CERRÂHÎ TEKKESİ
İstanbul Karagümrük’te XVIII. yüzyılın başlarında inşa edilen Halvetîliğin Cerrâhî kolu âsitânesi ve pîr makamı.
OĞLANLAR TEKKESİ
İstanbul Aksaray’da XV. yüzyılda kurulmuş bir tekke.
ÖZBEKLER TEKKESİ
İstanbul Kadırga’da Orta Asya’dan gelen dervişlerin barınması için inşa edilen Nakşibendî tekkesi.
ÖZBEKLER TEKKESİ
İstanbul Üsküdar’da Orta Asya’dan gelen dervişlerin barınması için inşa edilen Nakşibendî tekkesi.
PİYÂLE PAŞA KÜLLİYESİ
İstanbul’da XVI. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen külliye.
RESMÎ TEKKESİ
Fatih Karagümrük’te XVIII. yüzyılın sonlarında inşa edilen bir tekke.
RİFÂÎ ÂSİTÂNESİ
Rifâiyye tarikatının İstanbul’daki merkez tekkesi.
SARUHANOĞULLARI / 2. Bölüm: MİMARİ
XIII. yüzyılın sonlarından XV. yüzyılın başlarına kadar Manisa ve yöresinde hüküm süren Türkmen beyliği ve hânedanı.
SELÂMİ ALİ EFENDİ TEKKESİ
Selâmi Ali Efendi (ö. 1103/1691) tarafından Üsküdar’da yaptırılan üç tekke.
SELÂMİ EFENDİ TEKKESİ
İstanbul Eyüp’te XVIII. yüzyıl sonunda inşa edilen tekke.
SELİMİYE TEKKESİ
İstanbul’da XIX. yüzyılın başlarında inşa edilen tekke.
SELSEBİL
İslâm mimarlığında ve bahçe geleneğinde su şırıltısı ve serinlik yayan estetik görünümlü su öğelerine verilen ad.
SOKULLU MEHMED PAŞA KÜLLİYESİ
İstanbul’da XVI. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen külliye.
SÜLEYMAN PAŞA CAMİİ ve TÜRBESİ
XIV. yüzyılda Bolayır’da inşa edilen cami ve türbe.
SÜLEYMANİYE KÜLLİYESİ
Şam’da XVI. yüzyılın ortalarında inşa edilen külliye.
ŞAHKULU SULTAN TEKKESİ
İstanbul’da esası bir ahî zâviyesi iken XVI. yüzyılın başlarından itibaren Bektaşîliğe intikal eden tekke.
ŞEYH MURAD TEKKESİ
İstanbul Eyüp’te XVII. yüzyıl ortalarında medrese olarak kurulan ve 1715’te tekkeye dönüştürülen tarikat merkezi.
ŞEYHÜLİSLÂM MUSTAFA EFENDİ TEKKESİ
İstanbul Eyüp’te XVIII. yüzyılın ortalarında inşa edilen tekke.
TÂHİR AĞA TEKKESİ
İstanbul Fatih’te XVIII. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen tekke.
TEKKE / 2. Bölüm: MİMARİ
Bir şeyhin yönetiminde tasavvuf eğitiminin verildiği mekân.
ULUCAMİ / 35. Bölüm: Manisa Ulucamii
İslâm beldelerinde erken dönemlerde inşa edilen şehrin en büyük camisine verilen ad.
ÜMMÎ SİNAN TEKKESİ / 1. Bölüm
İstanbul’da Eyüp ve Şehremini’de bulunan iki Halvetî-Sinânî tekkesi.
ÜMMÎ SİNAN TEKKESİ / 2. Bölüm: Şehremini Ümmî Sinan Tekkesi
İstanbul’da Eyüp ve Şehremini’de bulunan iki Halvetî-Sinânî tekkesi.
YAHYÂ EFENDİ KÜLLİYESİ
XVI. yüzyılda İstanbul’da Beşiktaş’ta Şeyh Yahyâ Efendi (ö. 978/1571) tarafından kurulan külliye.
YÂKUB PAŞA TEKKESİ
Amasya’da XV. yüzyılın başlarında inşa edilen Halvetî tekkesi.
YÂVEDÛD TEKKESİ
İstanbul Ayvansaray’da XV. yüzyılda kurulmuş tekke.
YENİKAPI MEVLEVÎHÂNESİ
İstanbul’da Mevlânâkapı dışında XVI. yüzyılın sonunda kurulan ve Mevlevî kültürünün gelişiminde önemli yeri olan mevlevîhâne.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER