M. ERTUĞRUL DÜZDAĞ

Bursa’da doğdu (1941). Haydarpaşa Lisesi’nden (1959) ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden (1965) mezun oldu. Doktora yapmak amacıyla gittiği Erzurum’da lisansüstü eğitime başladı; tez konusu olarak incelemeyi düşündüğü, Derviş Vahdetî’nin günlük Volkan gazetesi hakkında bir ön çalışma yaptı ve eseri çeviri yazıya hazırladı (1974). Ancak dönemin olumsuz şartları yüzünden akademik hayata devam etmedi.

Fakülte yıllarında haftalık Yeni İstiklâl gazetesinin ilk sayısından itibaren basın hayatına girdi (1960), aynı zamanda Şûle (1962) ve Altınoluk (1986) dergilerinde yazdı ve yayımlanmalarına katkıda bulundu. Bir süre, liseden hocası olan Muallim Mâhir İz’in kurucu müdürü olduğu Özel Fatih Erkek Koleji’nde idareci ve öğretmen olarak çalıştı (1967-1972). Haftalık Sebil gazetesinde ilk sayısından itibaren -aralıklarla- yazarlık ve genel yayın müdürlüğü yaptı (1976-1980). Aynı dönemde kendi kitaplarını neşretmek için kurduğu MED Yayınevi’ni sekiz kitap yayımladıktan sonra kapattı (1978-1982). TDV İslâm Ansiklopedisi’nin kuruluş ve hazırlık çalışmalarında görev aldı (1983-1984). Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı bünyesinde Mehmed Âkif Araştırmaları Merkezi’ni kurdu; burada Safahat dersleri verdi (1986-1989) ve Safahat’ın tashihli ilk baskısı (1987) ile Mehmed Âkif Hakkında Araştırmalar (3 cilt, 1987) adlı kitabını hazırladı. Günlük Zaman gazetesi (1987-1989, 1993) ve Millî Gazete’de (1993) köşe yazarlığı yaptı; yakın tarih dizileri hazırladı.

Türkiye Yazarlar Birliği tarafından Mehmed Âkif, Mısır Hayatı ve Kur’ân Meali adlı eseriyle “Araştırma” (2003) ve Üstad Ali Ulvi Kurucu’nun Hatıraları ile “Hatıra” dalında (2008) Yılın Yazarı Ödülü’ne, yine Mehmed Âkif çalışmaları dolayısıyla Bağcılar Belediyesi’nin verdiği ilk Mehmed Âkif Ersoy Üstün Hizmet Ödülü’ne lâyık görüldü (2012).

Mehmed Âkif Ersoy ve Safahat üzerindeki kırk yıldır devam eden çalışmaları başta olmak üzere yakın tarihe dair araştırmalarıyla, Osmanlı Türkçesi’nden günümüz Türkçe’sine aktarıp üzerinde çalıştığı ve yayıma hazırladığı edebî, fikrî ve tarihî eserlerle tanındı.

Yakın Tarihimizde Irkçılık (İstanbul 1976, 2013), Yakın Tarihimizde Masonluk ve Masonlar (İstanbul 1977), Yakın Tarihimizde Gizli Çehreler (İstanbul 1978, 2017), Mehmed Âkif Hakkında Araştırmalar (3 cilt, İstanbul 1987, 2014), Mehmed Âkif Ersoy: Hayatı-Eserleri-Fikirleri (İstanbul 1987, 2013), Yakın Tarihimizde Dönmelik ve Dönmeler (İstanbul 1991, 2017), Mehmed Akif, Mısır Hayatı ve Kur’ân Meali (İstanbul 2003, 2015) başlıca telif eserleri arasında sayılabilir.

Üzerinde edisyon kritik çalışması yaptığı Safahat’ın farklı neşirleri (İstanbul 1987; Ankara 1990; İstanbul 1991, 1993, 1997, 2003-2009; Ankara 2009; Konya 2011) dışında yayıma hazırlayıp neşrettiği kitaplar arasında şunlar sayılabilir: Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi’nin Fetvâlarına Göre Kanunî Devrinde Osmanlı Hayatı: Fetâvâ-yı Ebussuûd Efendi (genişletilmiş mezuniyet tezi, İstanbul 1972, 2015), Said Halim Paşa’nın Buhranlarımız (İstanbul 1973, 2019) ve Hüseyin Râci Efendi’nin Zağra Müftüsünün Hatıraları: Târîhçe-i Vak’a-i Zağra (İstanbul 1973, 2015) adlı eserleri, Barbaros Hayreddin Paşa’nın Hatıraları: Gazavât-ı Hayreddin Paşa (İstanbul 1973, 2018), Mehmed Ârif Bey’in hatıraları (Başımıza Gelenler, 3 cilt, İstanbul 1976, 2016), Volkan Gazetesi: 1908-1909 (İstanbul 1992, 2015) ve uzun yıllar üzerinde çalışarak tamamladığı Üstad Ali Ulvi Kurucu: Hatıralar (5 cilt, İstanbul 2004-2019).

İstanbul Bağcılar Belediyesi adına yürüttüğü, Mehmed Âkif Ersoy’un başyazarı olduğu haftalık Sırâtımüstakīm-Sebîlürreşâd dergisinin (1908-1925, toplam 25 cilt) latin harfli neşri projesi yöneticiliği ve editörlüğünü halen devam ettirmektedir (ilk 17 cilt: İstanbul 2012-2019). Bütün yayınlarını Gonca Yayınevi bünyesinde kurduğu “MED KİTAP” dizisi altında toplamayı hedeflemektedir.