TAYYAR ALTIKULAÇ

Kastamonu Devrekâni’de doğdu (1938). İstanbul İmam-Hatip Okulu’ndan (1959) ve İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nden (1963) mezun oldu. Aynı enstitüde “Ebû Şâme el-Makdisî ve el-Mürşidü’l-vecîz’i” başlıklı teziyle (danışman: Ali Üsküdarlı, 1969) öğretim üyesi oldu. İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nün Marmara Üniversitesi’ne bağlı İlahiyat Fakültesi’ne dönüşmesi üzerine (1982), daha önce hazırladığı öğretim üyeliği teziyle doktor unvanı aldı.

Bir süre İstanbul İmam-Hatip Okulu’nda (1963-1965) öğretmenlik ve idarecilik yaptı. 1965-1971 yılları arasında İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nde ve Kayseri Yüksek İslâm Enstitüsü’nde asistan ve öğretim görevlisi olarak çalıştı. Aynı dönemde (1967-1968) Bağdat Üniversitesi’nde bulundu, Arap dili ve edebiyatı üzerine araştırmalar yaptı. 1971-1976 yılları arasında Diyanet İşleri başkan yardımcısı olarak görev aldı. Bu dönemde Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı Dinî Yüksek İhtisas merkezlerinin ilki olan Haseki Eğitim Merkezi’nin kuruluşuna öncülük etti ve Türkiye Diyanet Vakfı’nın kurucuları arasında yer aldı (1975). Ardından Millî Eğitim Bakanlığı Din Eğitimi genel müdürlüğü (1976-1977), Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu üyeliği (1977-1978) ve Diyanet İşleri başkanlığı (1978-1986) görevlerinde bulundu. Emekliye ayrıldıktan sonra Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde ve Bakü Devlet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak dersler verdi.

Diyanet İşleri başkanı olarak görev yaptığı yıllarda (1981-1982) başlatılan TDV İslâm Ansiklopedisi çalışmalarının her aşamasında ve kurumsallaşmasında çok önemli katkılarda bulundu; müellif-redaktör ve Tefsir İlim Heyeti başkanı olarak ansiklopedi mutfağında bizzat hizmet verdi; 82 madde telif etti, çok sayıda maddenin ilmî redaksiyonunu yaptı. İslâmî ilimler alanında araştırmalar yapmak ve araştırmacı yetiştirmek amacıyla kendisinin öncülüğünde kurulan (1988) ve bir süre sonra TDV İslâm Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü ile birleştirilen (1993) Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) başkanlığı görevini yürüttü (1989-1996). Halen kuruluşuna (2010) vesile olduğu İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Mütevelli Heyeti başkanlığı görevini yürütmektedir.

20. (1995) ve 22. (2002) dönem seçimlerinde İstanbul milletvekili olarak parlamentoya girdi ve her iki dönemde de TBMM Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu başkanlığı görevini yürüttü.

TDV İslâm Ansiklopedisi’ne hizmetleri sebebiyle Diyanet İşleri Başkanlığı’nın, “Yüzyılın İslâm Kültür Hizmeti Onur ve Hizmet Ödülleri” kapsamında onur ödülüne lâyık görüldü (2014).

İlmî ve akademik çalışmaları Kur’ân-ı Kerim’in erken dönem yazmaları ve bunların neşri üzerinde yoğunlaşmıştır.

Maʻrifetü’l-kurrâi’l-kibâr ale’t-tabakât ve’l-âsâr li’z-Zehebî (tahkikli neşir, İstanbul 1995), Hz. Osman’a İzafe Edilen Mushaf-ı Şerîf (Topkapı Sarayı Müzesi nüshası) (İstanbul: IRCICA 2007), Hz. Osman’a Nispet Edilen Mushaf-ı Şerîf (Türk ve İslâm Eserleri Müzesi nüshası) (İstanbul: İSAM 2007), Hz. Osman’a Nispet Edilen Mushaf-ı Şerîf (Kahire el-Meşhedü’l-Hüseynî nüshası) (İstanbul: IRCICA 2009), Hz. Ali’ye Nisbet Edilen Mushaf-ı Şerîf (Sanʻa nüshası) (İstanbul: IRCICA 2011), Mushaf-ı Şerîf (Kahire İslâm Sanatları Müzesi nüshası) (İstanbul: IRCICA 2014), Mushaf-ı Şerîf (Paris Bibliothèque Nationale nüshası) (İstanbul: IRCICA 2015), Günümüze Ulaşan Mesâhif‑i Kadîme: İlk Mushaflar Üzerine Bir İnceleme (İstanbul: IRCICA 2015), Mushaf-ı Şerîf (Tübingen nüshası) (İstanbul: IRCICA 2016) başlıca eserleridir. Ayrıca hatıralarını Zorlukları Aşarken (İstanbul 2011) adıyla kitaplaştırmıştır.