Hadis - TDV İslâm Ansiklopedisi

TDV İslâm Ansiklopedisi Hakkında
Hadis Maddeleri Kapsamı

TDV İslâm Ansiklopedisi diğer ilim dallarında olduğu gibi hadis ilminin terimleri, temel meseleleri, tarihi, literatürü ve önde gelen simaları hakkında güvenilir, kapsamlı ve anlaşılır bilgiler sunmakta, hadis ve sünnetin Hz. Peygamber'den günümüze intikali sürecinde ortaya konan ilmî mesaiyi bütün yönleriyle ele almaktadır.

"Hadis", "râvi", "isnad" ve "ulûmü'l-hadîs" gibi maddelerde hadis ilminin temel metot ve yaklaşımları genel hatlarıyla ortaya konulmakta, ayrıca "semâ", "kıraat" ve "münâvele" gibi geleneksel rivayet metotlarından "merfûʻ", "mevkuf" gibi farklı hadis türlerine, "sika", "mütkın" ve "leyyin" gibi râvi nitelemelerinden "ilelü'l-hadîs" ve "garîbü'l-hadîs" gibi alt disiplinlere uzanan çeşitlilikteki hadis terimleri de TDV İslâm Ansiklopedisi'nde müstakil maddeler olarak işlenmektedir.

TDV İslâm Ansiklopedisi 'nde hadis ilminin gelişim tarihindeki önemli durakları temsil eden "kitâbet", "rihle" ve "tedvîn" gibi konuların yanı sıra "Ebû Hüreyre" ve "Enes b. Mâlik" gibi çok hadis rivayet eden sahâbîlerden "Buhârî", "Müslim" ve "İbn Hacer el-Askalânî" gibi meşhur hadis âlimlerine kadar yüzlerce şahsiyet hakkında müstakil maddeler bulabilirsiniz. Hint alt kıtasında yetişmiş "Mübârekpûrî" ve "Halîl Ahmed Sehârenpûrî" gibi velût yazarlardan Türkiye'de akademik hadis araştırmalarına ve eğitimine önemli katkılarda bulunmuş "Muhammed Tayyib Okiç" ve "Mücteba Uğur" gibi isimlere kadar birçok hadis âliminin hayatları ve hadis ilmine hizmetleri hakkında ilgili maddelerden doyurucu bilgiler edinebilirsiniz. Batı'da hadis çalışmalarında öne çıkan "James Robson" ve "Gualtherus Hendrik Albert Juynboll" gibi oryantalistlere ayrılmış müstakil maddelere de rastlayabilirsiniz.

TDV İslâm Ansiklopedisi hadis kitaplarının pek çoğu hakkında içerdiği tanıtımlar ve değerlendirmeler sayesinde hadis edebiyatı sahasında da mühim bir boşluğu doldurmaktadır. Rivayet kitapları (el-Âsâr, el-Müsned, el-Câmiu's-sahîh gibi), hadis usulü eserleri ( Maʻrifetü ulûmi'l-hadîs, Mukaddimetü İbni's-Salâh, el-Beykūniyye gibi), sahâbe ansiklopedileri (Üsdü'l-gābe, el-İsâbe gibi) ve râvilerle ilgili biyografik kaynaklar ( el-Cerh ve't-taʻdîl, el-Kemâl, Mîzânü'l-iʻtidâl gibi) ilgili maddelerde hem şekil hem de muhteva özellikleri ile tanıtılmakta, ayrıca "musannef", "müsned", "sünen", "muʻcem", "vefeyât" ve "zevâid" gibi hadis ilmi içinde gelişen telif gelenekleri de aynı adları taşıyan maddelerde değerlendirilmektedir.

Resûl-i Ekrem'e duyulan hürmet ve muhabbeti yansıtan "şemâil" ve "salâtüselâm" gibi konuların yanı sıra İslâm toplumlarında hadislere dayalı olarak oluşmuş "selâm", "ad koyma", "ziyaret", "tahnîk" gibi toplumsal pratikler de TDV İslâm Ansiklopedisi hadis maddeleri kapsamında yer alır. Hadislerin İslâm toplumlarının değişik katmanlarındaki etkisi ise literatürdeki yansımaları ile birlikte "tıbb-ı nebevî", "zühd ve rekāik", "kırk hadis" gibi maddelerde işlenir.

"Abdülfettâh Ebû Gudde", "Talat Koçyiğit" gibi hadis ilmine katkılarıyla tanınan, fakat TDV İslâm Ansiklopedisi'nin ilgili ciltleri yayımlandığında hayatta oldukları için kapsam dışı kalan çağdaş hadis âlimleri ek ciltlerde kendilerine yer bulmuştur. Ansiklopedinin elektronik versiyonunda bu tür ilâveler ve yayımlanmış maddeler hakkında yeni ilmî gelişmelere dayalı güncellemeler sürekli devam edecektir.

Hadis ilminin İslâm medeniyetinin teşekkülünde oynadığı merkezî rolün farkında olan TDV İslâm Ansiklopedisi'nde hadis konularının diğer ilim dallarındaki uzanımlarına da dikkat çekilmiş, farklı ilim dallarıyla ilgili maddelerde bu etkileşim üzerinde durulmuştur.

İlmî ve edebî üslûba âzami özen gösterilen TDV İslâm Ansiklopedisi hadis maddelerinde belli bir fikriyatın sınırları içinde kalınmadan, anlamayı önceleyen kapsayıcı bir dil kullanılmış, kutuplaştırmak yerine görüş ayrılıklarının sebepleri ve sonuçları üzerinde durulmuştur. İslâm dini ve medeniyeti hakkında İslâm'ın anlam dünyası dışında geliştirilmiş ilmî tespitler ve yorumlar, özellikle modern dönemde ortaya çıkan Batılı çalışmalar da TDV İslâm Ansiklopedisi hadis maddelerinde dikkate alınmış, uygun olan yerlerde bu görüşler aktarılmış ve gerektiğinde ilmî bir üslûp ile eleştirilmiştir.

TDV İslâm Ansiklopedisi hadis maddelerinin telif ve redaksiyonu büyük ölçüde Türkiye'nin akademik birikimini yansıtan zengin bir yazar kadrosu tarafından gerçekleştirilmiş, bazı maddeler için dünyanın farklı ülkelerinden ilim adamı ve araştırmacıların katkılarına başvurulmuştur.

TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER